Nieuwe wet voor het cultureel erfgoed
De nieuwe Erfgoedwet bundelt bestaande wet- en regelgeving voor behoud en beheer van het cultureel erfgoed in Nederland. Bovendien worden aan de Erfgoedwet een aantal nieuwe bepalingen toegevoegd. Het uitgangspunt is dat de beschermingsniveaus zoals die in de huidige wetten en regelingen gelden tenminste worden gehandhaafd.
De wet gaat naar verwachting op 1 juli 2016 in.Wie krijgen ermee te maken?
Eigenaren, gebruikers en kopers van erfgoed, (rijks)musea, beheerders van de rijkscollectie, (amateur)archeologen, belangenverenigingen, professionals in de erfgoedsector, gemeenten, provincies en verschillende onderdelen van de Rijksoverheid.
Waarom een nieuwe wet voor erfgoed?
Het behoud en beheer van het Nederlandse erfgoed is nu geregeld in zes verschillende wetten en een regeling. Hierin hebben roerend, onroerend en archeologisch erfgoed allemaal hun eigen specifieke definities, procedures en beschermingsmaatregelen. Deze sectorale versnippering van de erfgoedwetgeving en de noodzakelijke aanpassingen van bestaande wetten zijn de redenen om één integrale Erfgoedwet op te stellen, waarin deze specifieke wetten en regelingen zijn geïntegreerd.
Vertrouwen in de erfgoedsector
In de Erfgoedwet legt de overheid overzichtelijk vast hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden daarbij heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend. Overbodige regels zijn geschrapt en de verantwoordelijkheid voor de bescherming van het cultureel erfgoed ligt waar mogelijk bij het erfgoedveld zelf. Daarmee spreekt de regering het vertrouwen uit dat de sector voldoende kennis, deskundigheid en betrokkenheid heeft om de zorg voor ons cultureel erfgoed in de praktijk waar te maken.
(bron: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed)
In het zomernummer van 2016 meer informatie over deze nieuwe wet die van invloed is op de panden als op het dorp zelf als beschermd dorpsgezicht.
Ook kleuren zijn vergunningsplichtig.
Niet zo zeer vanwege de kleurverandering - die overigens niet erg ingrijpend is, zie de kleuren (A1) bij de foto's - maar zij stelde dat de woning deel uitmaakt van een dubbel woonhuis. De kleurverandering zou dan tot het uiteenvallen van de gevel leiden.
Aangezien ik ons huis nooit als dubbel woonhuis ervaren heb - de huizen dateren immers uit een andere tijd, ben ik de gevel nog eens nauwkeurig gaan bekijken en kwam tot de volgende verrassende punten:
Van een geheel is dus geen sprake en ik kon met mijn argumenten de gemeente overtuigen. Zo'n eenvoudige aanvraag is overigens niet kosteloos. €143 leges werd in rekening gebracht.
- De gevel van Torenstraat 4 steekt wat naar voren. Daardoor staat het pand al enigszins los van het buurpand.
- Aan de hoogte van het dak, de trapgevel, de omlijsting van de voordeur en de grootte van de ramen is te zien dat het hier een ander, "belangrijker", gebouw betreft. Er is sprake van een ‘deftige’ voorgevel. Er woonde daar tenslotte de notaris en secretaris van het ambacht Velsen.
- Het afwijkende metselwerk en de verschillende grootte van de stenen geven aan dat het hier om zeer verschillende bouwtijdperken betreft.
- De hoogte van de geschilderde plinten verschilt aanzienlijk.
- Van het naastliggend pand zie je dan ook niet de voorgevel, maar de zijgevel. Dit wordt nog eens benadrukt door de aanwezigheid van een dakgoot met regenpijp. Het huis staat als het ware met de achterkant tegen ons huis.
Net deze maand - december 2015 - is het tijdschrift voor cultureel erfgoed “Monument” (nr. 9 - losse nummers zijn te bestellen) met een speciale aflevering over kleur uitgekomen. De strekking is de verschraling van het kleurenpalet in de historische binnenstad.
“Standaard wit en donkergroen is gelukkig aan het verdwijnen”. Er is moed voor nodig andere kleuren te kiezen en af te wijken van de belendende panden. Men laat schilderen als bestaand terwijl het kleurenpalet - beter te spreken van tintenpalet - vroeger toch veel rijker was: olijf-, brons-, spaans- en vriesgroen, gele en rode oker, enz. Deze waaier aan kleuren kwam omdat de kladschilder - de schilder met de grote kwast - zijn beperkt aantal zeer dure pigmenten niet weg kon gooien en daardoor veel mengde.
Over het kleurgebruik in het dorp door de eeuwen heen en de ‘noodzaak’ om hier en daar de kleuren ooit te wijzigen, zal Andries Vonk, zoals aangekondigd in onze vorige Nieuwsbrief - tzt een stukje schrijven.
Haije Gemser
Geschiedenis van ons dorp
Inleiding
Ô Velsen, hoe bekoorlijk is uw stand!
Is ooit een Tempe in ’t vrije Nederland,
Dit Dorp mag zulk een naam met recht wel dragen.
Velsen, een idylle?
Een tempe, anders gezegd een verrukkelijk oord, zo wordt het dorp Velsen omschreven in de Noord-Hollandsche Arkadia1 in de eerste helft van de 18de eeuw.
Ik kan mij die situatie voorstellen. Een idyllisch dorp, verscholen in het groen met een haventje op de rand van het Wijkermeer en direct omgeven door schitterend aangelegde buitenplaatsen als Beeckestijn, Waterland, Meervliet, Velserbeek, ’s-Gravenlust, Meerzicht en Wijkeroog. Ik heb mijn gedachtenbeeld overgebracht op de tekenaar Bert Bus en die heeft het op mijn verzoek op papier gezet. Zijn getekende impressie van het dorp van toen staat hieronder.
Maar ook de Amsterdamse dichter G. Tysens laat zich in 1728 niet onbetuigd over het dorp en schrijft in de dan uitgegeven atlas Hollands Tempe verherelykt2 :
De naam van Velzen aan de wéreld te doen horen,
Daar gy nu nog zo schoon blinkt met uw Kerk en Toren,
En streeld my het gezigt met een gewensten stand
‘k verheug my om uw heil, o roem van Kenn’merland!
Een paradijsje, zo op het oog. Een plek, waar de reizigers zich te voet, te paard of met het rijtuig bij het logement De Prins (nu restaurant De Heeren van Velsen) te goed doen aan de beroemde Velser kers. De Noordhollandsche Arkadia vermeldt daarover:
Wat ziel word niet vervrolykt, hoe vermoeit,
Die zien mag hoe de Karsplantagie bloeit,
Die hier byna een uur in ’t rond geplant is,
De schoonste die in ons geheele land is…
De Bangert roeme op Aalbes fris en vars,
De Velser boogt op zyne zomerkars.
Maar zo is het niet altijd geweest en zo zou het na de 18de eeuw ook niet blijven.
Dan heb ik het niet alleen over de kersenboomgaard, maar ook over het brede terrein van leven, wonen en werken. Want de Velser kers moet al vrij snel het loodje leggen, zo blijkt uit het Hollandsch Penning Magazijn voor de Jeugd3 van 1836:
Tusschen Velzen en Beverwijk groeit veel ooft (= fruit), doch de kersenboomgaarden, die men aldaar plagt te vinden en heerlijke vruchten voortbragten, zijn in verval gekomen.
Het zou nog erger worden, want in de 20ste eeuw zou het eeuwenoude agrarische karakter van Velsen praktisch verdwenen zijn. Maar laten we bij het begin beginnen.
- Noten
- Claas Bruin en Gerrit Schoemaker, Noordhollandsche Arkadia, 1732
- Abraham Rademaker, Hollands Tempe verherelykt, vertoond in dertig uitmuntende gezigten …, met gedichten van G. Tysens, 1728
- S. de Visser en zoon, Hollandsch Penning Magazijn voor de Jeugd, ’s-Gravenhage, 1836
LET OP: LICHTJESAVOND! - Kerkplein, 8 januari 2016: 18.00-20.00 uur
Dames eten bij Heeren
Het was bijzonder gezellig, er waren nieuwe kennismakingen want, zo blijkt, als je hele dagen aan het werk bent buiten het dorp, kom je zoveel buren van verderop niet tegen.
Dorpsgenoten die wat meer de kat uit de boom kijken weten nu: volgende keer ben ik er bij.
Een nieuwe traditie is geboren.
Loes de Fauwe
Oud en Nieuw
Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Er rustte op het Schoutshuis een merkwaardige erfpachtconstructie. Gelukkig heeft de Gemeente Velsen zich coöperatief opgesteld in deze kwestie en zo konden de problemen worden opgelost.We hebben een deel van onze inboedel meegenomen en de rest opgeslagen. We willen het “troffeltje” nog wel een keer verbouwen maar voordat we zover zijn moeten we eerst zeker weten wat wij willen. We huizen er pas sinds oktober en toch voelt het alsof we er al jaren wonen. Het huis ademt een hele aparte sfeer uit en die sfeer willen we heel graag handhaven.
Het Schoutshuis hebben we verkocht aan onze zoon Pieter en zijn vrouw Suzanne. Zij gaan er na wat kleine aanpassingen in wonen met hun kinderen Victor en Juliette. We vinden het een voorrecht om zo dichtbij onze kinderen en kleinkinderen te mogen wonen. Felicia en ik hopen nog vele jaren met plezier te kunnen wonen in ons “troffeltje” gelegen in het hart van het mooie Oude Dorp Velsen.
Verder willen we iedereen bedanken voor de kaarten met hartelijke gelukwensen, prachtige bloemen en vooral hun meeleven met onze verhuizing.
Martin en Felicia van Schaik
Welkom dus aan Pieter en Suzanne en hun kinderen.
"we hebben inderdaad ruim 40 jaar in het dorp gewoond en met veel plezier. toen we bijna 8 jaar geleden een zgn recreatiewoning in Otterlo konden overnemen van vrienden leek ons dat een prettige afwisseling wat omgeving betreft, dus die kans hebben we gegrepen. hoewel we in de Otterlose behuizing genoeg ruimte hebben om er te wonen geldt ook hier de domme regel dat permanente bewoning van een vacantiehuis(je) niet is toegestaan. in de practijk bleek dat we steeds minder in velsen verbleven, met als conclusie dat we ons huis met de troffel beter konden verkopen en een "vast adres"in de omgeving zoeken en dat is dan een flat in ede geworden. het leven is plezierig hier, ongehaast en ontspannen, de natuur is in alle jaargetijden mooi en met de hoge veluwe als achtertuin hebben we het ook niet slecht getroffen. de verhuizing kwam opeens in een stroomversnelling en dat betekende ook dat we niet van alle bekenden afscheid hebben genomen. daarom bij deze alsnog een groet en onze beste wensen voor goede kerstdagen, een voorspoedig 2016 en wat daarna komt".
Saskia Verheul
Jeannine Toeter
Hoek Meervlietstraat / Zuiderdorpstraat
Negen jaar woonde Saskia, geboren en getogen in de Amsterdamse Pijp, in het dorp. Zij en haar toenmalige vriend werkten anderhalf jaar aan de verbouwing, maar toen het huis zo’n beetje af was, viel de liefde in duigen.
Met de nieuwe liefde gaat ze nu wonen in Limmen, even in een appartement maar in januari krijgen ze de sleutel van het nieuwe huis.
Tegen die tijd heeft de nieuwe bewoonster aan de Meervlietstraat haar dozen al uitgepakt. En dat is ...
... Jeannine Toeter (39), ook uit Amsterdam.
Ze dacht, vertelt ze, dat ze daar nooit weg zou gaan, maar dit najaar ging ‘een knop om’. Ze wilde van 17 hoog op het KNMS-eiland naar buiten, naar een oud huisje.
“Ik ging kijken op Funda, zag dit huis en binnen drie weken was de beslissing genomen.”
Jeanne is partnermanager bij Palo Alto Network, een ict-bedrijf dat security hardware verkoopt voor bedrijfsapparatuur. Ze reist daarvoor veel, vooral in Europa en het Midden-Oosten.
Kleine passie van deze nieuwe buurvrouw is die mooie grijze sportwagen, een BMW Z4, waarvan er wel meer zullen gaan watertanden.
Jeannine is helemaal happy in haar nieuwe huis, de kerstboom werd direct opgetuigd. We gaan kennismaken op lichtjesavond.
Daar zullen we Saskia ook nog zien.
Loes de Fauwe
Ook nieuwe moestuinders op het dorp
Er zijn wat tuinen vrijgekomen en Rob de Wilde en Marie-Fleur en Martin en Felicia van Schaik hebben een tuintje kunnen huren van de volkstuinvereniging.
De tuinen staat er nu kaal bij, de oogst is binnengehaald en het meeste werk is al wel gedaan. In de winter worden de plannen voor het nieuwe seizoen gemaakt. Om ons te informeren over het wel en wee op de tuinen heeft Rob aangeboden ons regelmatig op de hoogte te houden van de ontwikkelingen in zijn tuin en zijn eigen persoonlijke groei.
Mochten er ook andere moestuinders uit het dorp zijn die een bijdrage aan de nieuwsbrief, site of facebookpagina willen leveren, dan zijn zij hierbij van harte uitgenodigd.
En in de zomer natuurlijk de eigen dorpsfoodmarkt op het plein!.
Wat ze bij de "Buren" doen
Onlangs is de uit 1719 daterende Vijverkom gerestaureerd en feestelijk geopend en zijn er tevens twee nieuwe zitbanken (met leuning!) er omheen geplaatst. De twee andere laten nog even op zich wachten.
Aan het eind van de kruidentuin - die zelfs in de winter er mooi bijligt - valt sinds november het beeld Lucretia te bewonderen. Het is een marmeren beeld gemaakt door de Turijnse gebroeders Collini in 1777.
Door ruim twee eeuwen verwering heeft het beeld hier en daar wat donkere, mosachtige plekken, ‘patina’, gekregen die sommige mensen aanzetten om onmiddellijk met borstel en sop in de weer te gaan. Maar... dit patina mag beslist niet verwijderd worden omdat 't het beeld tegen verder verval beschermt. De donkere plekken verhullen gelukkig de fraaie detaillering niet. Het is een beeld dat van dichtbij bekeken moet worden.
Poor Lucy
Het verhaal van de verkrachting en zelfdoding van Lucretia komt van de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (rond 59 v.Chr. - 17 n.Chr).
In het holst van de nacht sloop de op sex beluste Prins Sextus Tarquinius met getrokken zwaard het slaapvertrek van de deugdzame en kuise Lucretia binnen. Geschrokken stond ze op, maar Tarquinius duwde haar terug op bed. Dapper verzette Lucretia zich tegen zijn avances totdat hij haar dreigde te doden, alsook een van haar slaven om hem dan naakt naast haar in bed te leggen. De gedachte van overspel beticht te worden was voor haar onverdraaglijk.
Met betraande ogen keek ze haar echtgenoot aan: “Mijn lijf is voor eeuwig geschonden, mijn kuisheid onteerd, ons bed bezoedeld. Beloof me dat je deze schanddaad niet ongestraft zult laten.” Hierop greep Lucretia een dolk van onder haar gewaad en stak zich door het hart.
Het onderwerp heeft in de loop der eeuwen velerlei kunstenaars geÏnspireerd, waaronder Titiaan, Rembrandt, Shakespeare, Benjamin Britten, enz. In een moderne versie van het stuk sloop Tarquinius niet weg, maar stak na zijn daad een sigaretje op. In toekomstige uitvoeringen zal hij tijdens de verkrachting wel een paar selfies maken, stel ik me zo voor.
Als je dan toch in het park bent, bezoek dan ook de bloemenwaaier en de neo-baroktuin die - net als de kruidentuin - grotendeels onderhouden worden door vrijwilligers.
Overigens, op zondag 3 januari verwelkomen de boswachters van Natuurmonumenten - bij de gerestaureerde vijverkom - de bezoekers met een gratis kopje warme chocolademelk. Iedereen is van harte welkom om samen te toosten op een mooi nieuw natuurjaar. Voor meer info.
Renee Bosma
Film in de Engelmunduskerk
- donderdagavond 14 januari, "Her" (2013)
- Deze film won een Oscar voor het originele script. Theodore Twombly, gespeeld door Joaquin Phoenix, wordt verliefd op een stem uit een computerprogramma.
- vrijdagavond 8 april, "Turist" (2014)
- Deze zwart-humoristische film van de Zweed Ruben Östlund speelt zich af in de Franse Alpen. Tomas en Ebba zijn er met hun twee kinderen op skivakantie als ze tijdens een lunch overvallen worden door een lawine.
- donderdagavond 9 juni, "You the living" (2007)
- Een Zweedse film, eigenlijk een aaneenschakeling van zeer afwisselende scènes met opmerkelijke personages. De 57 korte stukjes zijn humoristisch, soms cynisch, melancholisch of absurdistisch - maar steeds onderhoudend. Na afloop is er een zomerborrel!
| Waar | Goede Herderzaal, Engelmunduskerk |
| Voor wie | Idereen die van film houdt |
| Info en aanmelden |
januari en juni: ds Barbara de Groot (tel: 578978 of mail) april: ds Hans Hoekstra (tel: 533070; of mail) |
Voorafgaand aan de films wordt een maaltijd geserveerd, die doorgaans om 18.30 begint. Hier zijn enige kosten aan verbonden. Ook wordt een bijdrage gevraagd voor de verschuldigde kijkrechten.
Dorpsfood
Ik weet niet meer waar ik ‘m vandaan heb, maar dit is zo’n onwijs lekker recept vind ik zelf dat je me er altijd voor wakker kunt maken. Valt in de categorie Comfort Food.
Wat deze cajun kip zo bijzonder maakt is de piment d’Espelette (verkrijgbaar in de Italiaanse winkel in de Hoofdstraat in Santpoort Noord).
Piment d’Espelette deelt zijn naam met een klein dorpje in Frans Baskenland: Espelette. Het is daar, en in 9 omliggende dorpjes, dat deze speciale kleine peper gekweekt wordt.
Het verhaal is dat Columbus het plantje meenam uit Mexico, maar dat het nergens kon gedijen, behalve dan in de streek Aquitane, waar Espelette ligt. Hedendaags wordt streng gecontroleerd dat de peper enkel uit één van deze tien dorpjes komt. Piment d’Espelette heeft sinds 1999 dan ook een erkend AOC-label (appellation d’origine contrôlée).
Piment d'Espelette is het poeder dat voortkomt uit het vermalen van het pepertje. Het ruikt naar paprika, maar heeft een veel intenser smakenpalet. Het pepertje is niet overdreven heet. Gebruik het in sauzen en jus, doe een klein beetje in salade, wrijf kip of kalfsvlees er mee in of meng het gewoon met mayonaise.
Er worden ook heilzame eigenschappen toegeschreven aan Piment d’Espelette: de chili zou niet alleen de eetlust, maar ook de spijsvertering en zweetafscheiding bevorderen en winderigheid verdrijven. Dat is dus mooi meegenomen en kan bijdragen aan onze huisvrede.
Een variant op de cajun kip is nog de Jerk Chicken. Dan doe je er nog een eetlepel kaneel, een eetlepel nootmuskaat, stukje gember (of poeder), een theelepel bruine suiker en een scheut bruine rum bij. In dit geval geen Boursin.
- Nodig voor de Cajun kip:
- Een hele goed opgevoede en tevreden kip
- Pakje Boursin voor vulling
- 5 a 6 tenen knoflook of minder of meer naar smaak
- twee eetlepels piment d’Espelette
- gedroogde of verse gemalen rode pepers (scherp). Naar smaak
- halve eetlepel paprikapoeder (liefst gerookte)
- eetlepel verse of gedroogde gemalen Provençaalse kruiden
- beetje zout
- scheut citroensap
- olijfolie
-
Ga als volgt te werk:
- Maak in de blender een dikke pap (rub) van de olie, knoflook, piment, paprika, Provençaalse kruiden, pepers, zout en peper
- Houd twee eetlepels van de rub apart en meng met de Boursin
- Wrijf de kip in met de rub, beetje metselen kan ook en laat lekker marineren. Hoe langer hoe beter
- Vul de kip met het Boursin mengsel
- Zet in de oven op 180 graden, beetje schuin zodat de Boursin er niet uitloopt bij het smelten (je voorkomt het niet helemaal, maar het mengt zich dan met de sappen van de kip en wordt erg lekkere jus)
- Regelmatig bedruipen. Het moet een lekkere korst worden
- Even laten rusten voor het opdienen en daarna ongegeneerd kluiven
Een frisse salade en wat rijst of aardappeltje erbij doet het erg goed.
Rob de Wilde
Reacties op onze vorige Nieuwsbrief
- De minibieb - Kirsten Koene is bereid om een boekenkastje te timmeren, alleen moet er nog wel een plek in het dorp voor gevonden worden. Wie doet een voorstel?
- Sail 2015 - Hieronder twee foto's van het evenement.
Donateurs van harte welkom
Af en toe doen we een oproep aan bewoners voor een financiële bijdrage om onze beperkte activiteiten te kunnen voortzetten. Nu dus ook weer.
Stort uw bijdrage op bankrekeningnummer NL52 INGB 0001 6217 00 t.n.v. De Stichting het Dorp Velsen ovv donatie 2015.